صفر تا صد راه‌اندازی یک شبکه کامپیوتری

وقتی صحبت از راه‌اندازی یک شبکه به میان میاد، مخصوصا برای اون دسته از آدمایی که سر و کاری با این مقوله نداشتن یک ساختار پیچیده به ذهن میرسه. و همیشه به دنبال کسی میگردیم که تخصصی داشته باشه در این زمینه و به کمکمون بیاد.
در واقع موضوع کمی ساده‌تر از این حرفاست و در خیلی موارد حتی اگر در این زمینه مبتدی باشید هم، برای انتخاب محصولی که به کارتون بیاد نیازی به وجود متخصص نیست و خودتون هم میتونید با دونستن چند تعریف ساده محصول یا محصولات موردنظر خودتون رو انتخاب کنید و شبکه مورد نظرتون رو براساس نیازهای خودتون راه اندازی کنید.

از تعاریف علمی هریک از موضوعات مرتبط با شبکه که بگذریم، تعریف ساده‌ای از شبکه میشه مجموعه‌ای از کامپیوترها، تبلت‌ها، موبایل‌ها، مودم‌ها و تمامی تجهیزاتی که با یکدیگر در ارتباط قرار می‌گیرند تا باهم تبادل اطلاعات کنند.

نمونه‌ی بارز و قابل ملاحظه‌ای از شبکه، اینترنت است که ارتباط بین میلیون‌ها نفر در سراسر جهان رو برقرار کرده است.

اگر میپرسین چطور میتونیم ارتباط بین تجهیزات شبکه رو برقرار کنیم در ادامه متوجه میشین.

ما در سایت لن ایران برای انتخاب برخی از تجهیزات شبکه مقاله‌ای ترتیب دادیم:
راهنمای انتخاب مودم مناسب
راهنمای انتخاب سوئیچ شبکه
راهنمای انتخاب کارت شبکه

ارتباطات شبکه‌ای رو در کل میتونیم به دو نوعِ شبکه کابلی و شبکه بیسیم تقسیم‌بندی کنیم.
تمام تجهیزات در هر 2 مدل کاربردی شبیه هم دارن ولی با اسم و ساختار مختلف. مثلا در شبکه کابلی کارت‌شبکه دارای پورت اترنت هست ولی در شبکه بیسیم کارت‌شبکه آنتن داره و هر دو یک کار رو انجام میدن و هر دو به دستگاه اصلی که سوئیچ یا اکسس‌پوینت باشه وصل میشن و ایجاد ارتباط میکنن. مثلا همین سوئیچ یا اکسس‌پوینت که گفتم دقیقا مشابه بهم هستند و به عنوان دستگاه مرکزی ارتباط شبکه بین دستگاه‌ها عمل میکنن. یا کابل‌شبکه که در پیاده‌سازی شبکه کابلی باعث میشه ارتباط برقرار شه ولی در بیسیم جاش رو میده به آنتن‌هایی که در اکسس‌پوینت یا روتر و کارت‌شبکه بیسیم با سیگنال‌های وایرلس ارتباط برقرار میکنن…

بیاید یک شبکه ساده رو با هم بررسی کنیم:

  فرض کنید من یک دفتر کار تبلیغاتی با مشخصات زیر میخوام راه‌اندازی کنم،
•    8 تا کارمند دارم که با کامپیوتر رومیزی کار میکنن
•    2 تا کامپیوتر که خودم و شریکم با اونها کار میکنیم
•    12 تا موبایل که تو کل فضای دفتر وجود داره
•    1 دستگاه پرینتر و 1 دستگاه چاپ برای چاپ در ابعاد بزرگ دارم
•    طبق برآورد خودم به 5 تا دوربین برای نظارت فضای کار نیاز دارم
•    8 خط تلفن دارم که میخوام این خط‌ها رو در تلفن تحت شبکه داشته باشم و همچنین هر کسی یک گوشی تلفن داشته باشه
•    1 مودم برای اتصال به اینترنت
•    یک دستگاه ذخیره‌ساز(storage) مشترک هم داریم برای اشتراک‌گذاری فایل‌ها بین تمام کاربرها.

خب فعلا این نیازها و شرایط رو مدنظر قرار بدیم و شروع کنیم ببینیم چه کاری باید انجام بدیم!!
اول از همه باید تصمیم بگیریم برای کاربرها و نیازی که ما داریم چه نوع شبکه‌ای مناسبه؟ شبکه بیسیم یا شبکه کابلی؟؟
در معمول‌ترین حالت وقتی میخوایم تبادل اطلاعات خیلی زیاد و در حجم بالایی در شبکه داشته باشیم پیشنهاد می‌شه از شبکه کابلی استفاده کنیم. تو چند سال اخیر که تکنولوژی وایرلس شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته و به شدت گسترش پیدا کرده، از این روش هم در پیاده‌سازی شبکه‌ها میتونیم استفاده کنیم؛ ولی با توجه به تفاوت قیمت زیاد تجهیزات بیسیم ممکنه در پیشنهاد اولیه شبکه کابلی پیشنهاد بشه.
حالا…
ما برای 10 تا کامپیوتری که داریم 10 تا کارت‌شبکه نیاز داریم که الان معمولا همه مادربردها کارت‌شبکه روی خودشون دارن. ولی نکته‌ای که وجود داره اینه که میخوایم چه سرعتی رو برای شبکه انتخاب کنیم! پیشنهاد می‌شه برای راه‌اندازی یک شبکه جدید از تجهیزاتی با سرعت 1000 یا اصطلاحا گیگابیت استفاده بشه. چرا که از لحاظ قیمت تفاوت چشمگیری با تجهیزات با سرعت 100 ندارن و با توجه به بالا بردن کیفیت و کاربری شبکه توجیه استفاده دارن.

پس تا این مرحله کاری که ما انجام میدیم اینه که چک کنیم که سرعت کارت‌شبکه سیستم‌ها 1000 باشن. البته اگر سیستمی کارت‌شبکه 100 هم داشته باشه مشکلی ایجاد نمی‌شه و فقط سرعت تبادل اطلاعات با این سیستم‌ها پایینتر میاد. می‌تونیم بعنوان یک راه‌حل برای این سیستم‌ها نیز، کارت شبکه 1000 تهیه کنیم.
خب سیستم‌ها یا کارت‌شبکه دارن یا خریدیم و از این بابت خیالمون راحت شد.

در قدم بعدی چون راهکار کابلی رو برای شبکه‌مون انتخاب کردیم باید زیرساخت ارتباط کابلی رو هم فراهم کنیم.
لازم به توضیح میدونم تو این مقاله ما ساختار کلی و اصولی رو توضیح میدیم ولی خیلی‌ها تو راه‌اندازی یک شبکه با این ساختار ممکنه خیلی از مراتبی که گفته می‌شه رو رعایت نکنن و معمولا هم مشکلی پیش نمیاد یا اگه مشکلی پیش بیاد هزینه زیادی برای برطرف کردن مشکل متحمل نمیشن.
در کابل‌کشی شبکه باید در نظر بگیریم که برای ساختار تلفن تحت شبکه، همچنین دوربین تحت شبکه و پرینتر، دستگاه چاپ و دستگاه وایرلسی که میخوایم برای استفاده موبایل‌ها از شبکه بزاریم، نیازمند کابل‌شبکه مناسب هستیم. پس کابل‌کشی رو با توجه به دونستن این موضوعات انجام میدیم. طبیعتا وقتی شبکه گیگابیتی رو انتخاب میکنیم باید همه زیرساخت رو هم با توجه به اون پیش ببریم. پس کابل cat6 رو انتخاب میکنیم و برای تمامی سیستم‌ها، تلفن‌ها، دوربین‌ها، پرینترها، دستگاه چاپ و دستگاه وایرلس در مکان‌های منتخب کابل میکشیم. یک نکته اینجا وجود داره اونم اینکه معمولا تلفن‌های ویپ وقتی کابل رو بهشون وصل میکنیم یک کابل مجدد به ما خروجی میدن و ما میتونیم از کابل خروجی اون برای اضافه کردن سیستم کامپیوتر به شبکه استفاده کنیم و نیاز به کابل‌کشی مجزا برای سیستم نباشه.
هر کدوم از این کابل‌ها در یک سمت به پریز شبکه که شامل کیستون و قاب هست وصل می‌شن(که کابل‌کشی سیستم‌ها، تلفن‌ها و دوربین‌ها و بقیه تجهیزات از خروجی کیستون انجام میشن). در سمت دیگه کابل، پچ‌پنل و درنهایت سوئیچ شبکه قرار داره. پچ‌پنل با تعریف ساده قابی هست که در اون 12، 16، 24 یا 48 پورت کیستون کنار هم قرار گرفتن. از این پچ‌پنل با یه کابل کوتاه شبکه، که اصطلاحا پچ‌کورد نام داره به سوییچ شبکه متصل میکنیم. از طرف پریز هم با همین پچ‌کورد به سیستم یا هر دستگاهی که میخوایم تو شبکه قرار بگیره متصل میکنیم. به کلیه تجهیزاتی که برای این زیرساخت استفاده میشه مثل کابل، کیستون، پریز شبکه، پچ‌پنل و پچ‌کورد تجهیزات پسیو شبکه گفته میشه.
به تجهیزاتی مثل کارت‌شبکه، سوئیچ، تلفن، دوربین، روتر یا اکسس‌پوینت نیز تجهیزات اکتیو شبکه گفته میشه.

معمولا یک رک با توجه به نیازمون انتخاب میکنیم و تجهیزاتی مثل پچ‌‌‌پنل(patch panel)، سوئیچ(switch)، ذخیره‌ساز(storage) یا هارد رو جهت نگهداری بهتر و همچنین تهویه، داخل اون قرار می‌دیم. رک یک باکس فلزی برای نگهداری تجهیزات‌شبکه است که معمولا سایز بزرگ اون در بانک‌ها و سازمان‌های بزرگ به چشم میخوره. یک استاندارد خاص در تجهیزات‌شبکه برای قرارگیری اونها در رک وجود داره که تمام تجهیزاتی که با اصطلاح “رکمونت” در بازار فروخته میشن میتونن داخل رک پیچ بشن. البته معمولا برای رک‌ها سینی ثابت و متحرک هم وجود داره که برای محصولاتی که رکمونت نیستن و ما میخوایم اونا رو داخل رک بذاریم بتونیم از این سینی‌ها استفاده کنیم. برای تهویه هوای داخل رک میتونیم فن بزاریم. همچنین سنسورهایی برای رک‌ها وجود داره که ما رو از وضعیت دما، رطوبت، ولتاژ و دود مطلع میکنن، البته باید جداگانه تهیه بشن.

برای تلفن‌ها(IP Phone) نیازمند یک دستگاه مرکزی هستیم که به اون سانترال تحت شبکه(IP PBX) گفته میشه و تنظیمات تلفن‌ها، منشی تلفنی در صورت نیاز، و خیلی از تنظیمات دیگه بر روی اون انجام میشه. تو ساختار قدیمی هم مشابه این دستگاه رو داریم که بهش سانترال میگیم. معیارهای انتخاب، تعداد خط ورودی و تعداد داخلی که میخوایم داشته باشیم هست که تو این مورد مشورت با یه متخصص رو توصیه میکنیم.(مقاله اختصاصی در این باره منتشر میکنیم که حتی بخشی از تنظیمات اولیه رو هم توضیح میدیم)

دستگاه‌های پخش‌کننده وایرلس که به اونها اکسس‌پوینت، روتر و توسعه‌دهنده میگن هم با توجه به تعداد دستگاه‌هایی که میخوایم بصورت بیسیم به شبکه متصل بشن و همچنین نوع ارتباط این دستگاه با شبکه، انتخاب می‌شن. با درنظر گرفتن تعداد دستگاه‌ها و مساحتی که مایل هستیم تحت پوشش وایرلس قرار بگیره میتونیم دستگاه پخش‌کننده وایرلس خودمون رو انتخاب کنیم. به نظر من اگر مثلا مساحتی حدود 100 متر داشته باشیم و بخوایم کمی آینده‌نگر هم باشیم باید حداقل یک دستگاه 2 آنتن با سرعت 300 انتخاب کنیم.

ما برای تبادل اطلاعات بین همه دستگاه‌ها می‌تونیم از یک دستگاه ذخیره‌ساز(Storage) استفاده کنیم که نیاز به روشن موندن سیستم‌ها برای برداشتن اطلاعات نداشته باشیم؛ و در این حالت در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنیم. این دستگاه‌ها مشخصات متفاوتی دارن. از جمله: تعداد هاردی که پشتیبانی می‌کنن؛ نوع ریدی که پشتیبانی می‌کنن و نرم افزار مدیریت آنها که امکانات متعددی دارن. برای نیاز ما دستگاهی که حداقل 2 تا هارد و همچنین از رید میرور پشتیبانی کنه کفایت میکنه.

انتخاب دوربین(IP Camera) هم بسته به کیفیتی که نیاز داریم و همچنین نوع دوربین و بودجه‌ای که در نظر میگیریم باید صورت بگیره. معمولا برای انتخاب دوربین باید نمونه تصویر رو ببینیم تا انتخاب بهتری داشته باشیم. انتخاب ذخیره‌ساز دوربین هم با توجه به تعداد دوربین مشخص میشه. در این‌باره بزودی یک مقاله اختصاصی با توضیحات کامل در سایت لن ایران منتشر میشه.

مودم(Modem) تنها دستگاهی از تجهیزات شبکه است که عموما در موردش یک سری اطلاعات اولیه داریم. اگر در شبکه‌ای از دستگاه بیسیم جداگانه استفاده می‌شه یک مودم کابلی برای این شبکه کفایت میکنه.

خب برای انتخاب سوئیچ باید تعداد همه دستگاه‌هایی که قراره به صورت کابلی به شبکه متصل بشن رو، بدست بیاریم و با توجه به اون سوئیچ تهیه کنیم. در این شبکه‌ای که تا الان باهم پیاده‌سازی کردیم با احتساب اینکه تلفن‌ها امکان برگشت کابل‌شبکه رو دارن، با توجه به اینکه 10 تا سیستم داریم، 5 تا دوربین، 10 تا گوشی تلفن باید داشته باشیم، 2 تا دستگاه پرینتر و چاپ، 1 دستگاه توزیع‌کننده بیسیم، 1 دستگاه ذخیره‌ساز اطلاعات، 1 دستگاه ذخیره‌ساز برای دوربین‌ها، 1 دستگاه مرکزی تلفن و یک دستگاه مودم که در حال‌حاضر عضو جدانشدنی یک شبکه است. جمعا میشه 32 پورت! سوئیچ‌ها معمولا 5,8,16,24,48 پورت هستن. که در این حالت بهتره ما یک سوئیچ 48 پورت گیگابیتی خریداری کنیم.
در آخر پس از متصل کردن همه دستگاه‌ها به شبکه و روشن کردن سوئیچ و انجام تنظیمات اولیه میتونید از شبکه‌ای که پیاده‌سازی کردید لذت ببرید.
لازم به توضیح است که تنظیمات اولیه برای دسته‌های مختلفی باید انجام بشن و بستگی داره که ما از چه روشی برای این تنظیمات استفاده کنیم. دسته بندی تنظیمات این شبکه شامل :
تنظیم کارت‌شبکه سیستم‌ها.
تنظیم دوربین‌ها و ذخیره‌ساز
تنظیم ذخیره‌ساز اطلاعات و تعیین سطح دسترسی
تنظیم دستگاه وایرلس و تعریف اسم و پسورد
تنظیم دستگاه مرکزی تلفن و خود تلفن‌ها
تنظیم پرینتر و دستگاه چاپ.

یک نکته خیلی مهم اینه که هر دستگاهی در شبکه یک آدرس داره که اصطلاحا بهش آدرس آی‌پی گفته می‌شه. اگر همه دستگاه‌های ما بتونن به صورت اتوماتیک آی‌پی بگیرن، نیازی به تنظیم دستی هیچ کدوم نیست و فقط باید دستگاهی که آی‌پی نمیده رو تنظیم کنیم. قسمتی که کار آی‌پی دادن رو بعهده داره اسمش دی‌اچ‌سی‌پی هست. تو این شبکه 2 دستگاه وجود داره که آی‌پی میده، دستگاه بیسیم و مودم .
اشتباهی که تو این شرایط ممکنه به وجود بیاد اینه که معمولا ممکنه دی‌اچ‌سی‌پی هر دو دستگاه روشن باشه. یا چون دستگاه‌های وایرلس ما از بیسیم استفاده میکنن فکر میکنیم باید دی‌اچ‌سی‌پی اون هم روشن باشه ولی خیلی ساده وقتی ما برای همه دستگاه‌ها نیاز به اینترنت داریم آی‌پی ما رو باید مودم بده و فقط باید دی‌اچ‌سی‌پی مودم روشن باشه.

امیدواریم تونسته باشیم مطالب مفیدی رو در زمینه پیاده سازی شبکه با این مقاله در اختیارتون گذاشته باشیم.